Da vàng là biểu hiện của bệnh gì?
Vàng da là trạng thái da và kết mạc mắt mang màu vàng, do nồng độ bilirubin trong máu nâng cao cao bởi những nguyên do bệnh lý gây ra. Màu vàng thường xuất hiện ở kết mạc mắt trước tiên và mức độ vàng da phụ thuộc vào nồng độ bilirubin trong máu.
Như vậy, điều này cho thấy việc tăng nồng độ bilirubin chính là nguyên nhân của vàng da xảy ra do rối loạn chuyển hóa trong cơ thể. Nguồn gốc bilirubin được tạo ra từ những hồng cầu bị vỡ để được thay thế bởi các hồng cầu mới, lúc lưu chuyển trong máu, qua gan và những tế bào gan, men gan đã làm biến đổi cấu trúc của bilirubin để tạo nên dạng hòa tan trong nước gọi là bilirubin liên hợp. Những tế bào gan cung cấp bilirubin liên hiệp vào các ống mật nhỏ khiến bilirubin trở thành một phần của dịch mật, màng lưới ống dẫn mật lại hợp lại thành ống mật chủ để tới tá tràng. Chung cuộc, bilirubin sẽ ở trong phân và làm phân có màu vàng nâu. Bởi thế bất cứ rối loạn nào làm bilirubin tích tụ trong máu thì đều mang thể gây ra vàng da.
Những nguyên nhân vàng da được chia ra thành 4 lý do chính gồm có:
- Bệnh có liên quan tới hồng cầu
- Bệnh liên quan đến tế bào gan
- Bệnh can hệ tới những ống mật nhỏ trong gan
- Bệnh can dự tới ống mật chung ngoài gan
Vàng da chỉ là triệu chứng gợi ý cho trạng thái bệnh lý chung của con người, vì vậy chỉ đơn thuần dựa vào hiện tượng vàng da ở người trưởng thành thì chẳng thể phân tích hiện trạng nguy hiểm và diễn biến của bệnh được. Trong khoảng thực tại đấy sau khi phát hiện vàng da người ta sẽ tưởng tượng các hàng ngũ cội nguồn gây bệnh và tìm hiểu mức độ nguy hiểm tùy vào bệnh như sau:
Đội ngũ bệnh liên quan đến hồng cầu (Vàng da trước gan):
- Trạng thái hồng cầu bị tăng tốc độ phá hủy do bệnh lý làm cho bilirubin được cung cấp quá mức so có thường ngày và lưu hành trong máu, sẽ làm cho những tế bào gan không kịp chuyển hóa lượng lớn chất bilirubin này, dẫn đến sự tồn đọng bilirubin trong máu gây vàng da.
- Những dạng bệnh lý phá hủy hồng huyết cầu gồm có: Bệnh hồng cầu hình liềm, bệnh thalassemia, bệnh thiếu men glucose 6-phosphate dehydrogenase, hội chứng tăng ure máu tán huyết, sốt rét hoặc tụ máu ở mô.
Đội ngũ bệnh thường có liên quan tới tế bào gan (Vàng da tại gan):
- Đây là nhóm bệnh lý chính gây nên vàng da ở người trưởng thành do tế bào gan bị ảnh hưởng và không thu nạp được bilirubin, bị đào thải và chung cục là ứ đọng trong máu. Ngoài ra, việc những tế bào gan bị hủy hoại hoặc giảm số lượng cùng với đó là nguyên do tại gan gây tăng nồng độ bilirubin trong máu. Lực lượng bệnh liên quan đến tế bào gan bao gồm:
- Viêm gan cấp là thời kỳ viêm xảy ra tại gan do virus, vi khuẩn hoặc rượu, thuốc, bệnh tự miễn làm cho tế bào gan bị hủy hoại;
- Xơ gan là thời kỳ mà những cơ quan của gan bị thay thế bằng mô sẹo tác động đến chức năng gan 1 bí quyết từ từ, khó phát hiện nhưng sẽ nặng lên khi chức năng gan tệ hơn. Những nguyên nhân chính gây xơ gan là viêm gan B mạn, viêm gan C mạn, tổn thương gan do rượu hoặc viêm gan tự miễn;
- Ung thư di căn vào gan cũng cần được tưởng tượng và xếp vào nhóm nguyên do tại gan;
- 1 số hội chứng di truyền thẳng hoặc gặp sau sinh nhưng cũng với thể gây ra vàng da như hội chứng Crigler-Najjar, hội chứng Dubin-Johnson và Rotor.
Nhóm bệnh có liên quan chính đến tới ống mật chủ (Vàng da sau gan):
- Dịch mật đựng bilirubin sẽ được dẫn từ các ống dẫn mật nhỏ trong gan về ống mật chủ, nếu ống mật chủ hẹp hoặc bị nghẽn thì dịch mật sẽ tràn vào máu gây ra vàng da;
- Sỏi mật là bệnh lý do mật ở dạng dịch tạo sỏi gây ra, thông thường sỏi sẽ hình thành ở túi mật ko gây tác động gì, không những thế nếu như sỏi mật thoát ra khỏi túi mật và kẹt ở ống mật chủ sẽ làm cho dịch mật chẳng thể vào ruột và thẩm thấu vào máu gây ra vàng da;
- Ung thư đầu tụy cũng rất có thể là nguyên do gây ra tắc ống chảy của dịch mật;
- Viêm tụy cấp gây sưng dẫn tới tắc ống chảy của dịch mật cũng sẽ gây vàng da;
- Hẹp con đường dẫn mật: Do biến chứng tạo xơ của viêm gây hẹp tắc tuyến phố dẫn mật dẫn đến vàng da;
- Ung thư túi mật vững mạnh gây tắc ống mật chủ;
- Viêm trục đường mật do các bệnh lý xơ gan tiên phát hay viêm đường mật xơ hóa và 1 số thuốc làm giảm chiếc chảy của dịch mật, đào thải bilirubin gây vàng da.
Nhóm bệnh vàng da do thuốc:
- Một số thuốc cũng có thể gây vàng da ứ mật hoặc vàng da do viêm gan;
- Thuốc gây viêm trục đường dẫn mật cũng dẫn đến tắc mật và vàng da;
- Thuốc gây chướng ngại trong quá trình chuyển hóa trong tế bào gan và tuyến phố mật của quá trình tạo, bài xuất mật qua đường ruột cũng gây nên triệu chứng vàng da do những thành phần của mật mang bilirubin bị ứ lại trong cơ thể.
Để chẩn đoán ra nguyên cớ vàng da cần dựa vào cả tiền sử, khám thực thể và cận lâm sàng để định hướng xác thực nguyên cớ gây ra.
Tiền sử: Tiền sử để nghi ngờ xuất xứ vàng da rất quan yếu, ví dụ như bệnh nhân uống nhiều rượu thì nghi ngờ bệnh gan do rượu, bệnh nhân nghiện ma túy thì nghi viêm gan do virus hoặc bệnh nhân có sử dụng thuốc thì nghi ngờ vàng da do thuốc, bệnh nhân đau bụng từng cơn nghi ngờ tắc trục đường mật do sỏi.
Khám thực thể: Khám thực thể cần khám toàn diện, không những thế chú ý khám bụng. U ổ bụng gợi ý vàng da do ung thư xâm nhiễm gan do di căn. Gan cứng sẽ nghĩ đa dạng đến xơ gan, gan cứng kèm đa dạng nốt thì gợi ý ung thư gan.
Cận lâm sàng (xét nghiệm):
Định lượng bilirubin máu là xét nghiệm đầu tay để xác định vấn đề gây vàng da. Bilirubin gián tiếp nâng cao đáng đề cập gợi ý tan máu, men gan tăng gợi ý viêm gan. Xét nghiệm gan khác như alkaline phosphatase gợi ý bệnh lý tắc trục đường mật;
Siêu âm vùng bụng là xét nghiệm đơn thuần và an toàn để dò xét các cơ quan trong ổ bụng nhằm phát hiện khối u trong gan hoặc sỏi mật;
CT Scanner có ích trong phát hiện u gan, tụy và giãn ống mật.
Việc đầu tiên khi phát hiện bất cứ tín hiệu bất thường nào của thân thể là phải đến khám và theo dõi ở những cơ sở y tế. Ngoài ra do người Việt Nam là người da vàng nên giả dụ chừng độ vàng da nhẹ cũng hơi khó khăn trong việc phát hiện. Tại các hạ tầng y tế bệnh nhân sẽ được Phân tích kỹ hơn trạng thái vàng da và làm cho những xét nghiệm để đưa ra nguyên nhân chính.
Điều trị vàng da sẽ được tiến hành lúc xác định được nguyên do và với cách thức điều trị đặc hiệu, với thể là điều trị nội khoa hoặc điều trị ngoại khoa .
Vàng da, vàng mắt là một triệu chứng quan trọng trọng phổ thông bệnh, có mối liên quan nhiều đến các bệnh lý về hồng cầu, gan, mật hoặc một số tác hại của thuốc với phổ quát mức độ và bệnh từ nhẹ tới đặc thù hiểm nguy. Một số bệnh khi được phát hiện sớm chuẩn y triệu chứng vàng da và sẽ chữa khỏi hoàn toàn.
Nên đi khám sớm lúc chỉ cần sở hữu triệu chứng vàng da, củng mạc mắt ánh vàng hoặc chỉ khi nước da vàng sậm.