Xét nghiệm máu tìm ký sinh trùng
Ở nước ta, có 2 loại ký sinh trùng sốt rét chính là Plasmodium falciparum và Plasmodium vivax. Plasmodium falciparum hay gây sốt rét ác tính, còn Plasmodium vivax thường gây sốt rét cơn, bên cạnh đó vẫn có trường hợp rơi vào ác tính.
Trong vùng dịch tễ sốt rét, việc chẩn đoán bệnh khá đơn giản, vì chỉ cần bị sốt rét cơn điển hình thì bệnh nhân sẽ đến ngay trạm y tế để kiểm tra máu và nhận thuốc đặc trị sốt rét.
Ngoài ra triệu chứng bệnh sốt rét có dấu hiệu hoặc do người nhiễm là người từ nơi khác đến vùng dịch tễ rồi về lại nơi cư trú của mình, khi bệnh nhân sốt, nhập viện sẽ gây khó khănnh trong việc chẩn đoán nếu không khai rõ các nơi mình đã đi qua cho thầy thuốc khám bệnh. Đã có nhiều trường hợp tử vong rất đáng tiếc do phát hiện trễ.
Tham khảo: Dấu hiệu bị nhiễm giun sán
Xét nghiệm ký sinh trùng sốt rét trong máu là xét nghiệm rất đơn giản, căn bản và dễ thực hiện, dễ khai triển xuống các tổ chức y tế hạ tầng.
Chỉ cần lấy một giọt máu đầu ngón tay bệnh nhân để khiến cho vệt máu ngoại biên (giọt dày và giọt mỏng), cố định trên lam và nhuộm giemsa để tìm ký sinh trùng dưới kính hiển vi.
Hiện nay, người ta đã phát triển kỹ thuật chẩn đoán nhanh bằng kháng nguyên.
Thí nghiệm chẩn đoán nhanh sốt rét (RDTs: rapid diagnostic tests) được xác định bằng nhiều phương pháp chẩn đoán huyết thanh khác nhau, trong đó cách phát hiện các kháng nguyên của ký sinh trùng sốt rét thường được áp dụng vì khá tiện lợi.
Kháng nguyên là protein giàu histidine-2 Pf HRP2 (histidine-rich protein 2 of P. Falciparum): Kháng nguyên này lưu thông trong hệ thống tuần hoàn máu của cơ thể được tạo ra bởi thể vô tính và thể giao bào của ký sinh trùng sốt rét trong thời kỳ tăng trưởng.
Kháng thể đơn cái kháng PfR-2 được có sẵn dải hấp phụ. Dưới tác dụng của dung dịch đệm và kháng huyết thanh, miễn nhiễm sẽ xảy ra và được ghi nhận kết quả. Những thí nghiệm này chỉ phát hiện được ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum và Plasmodium vivax.
Kháng nguyên là men lactate dehydrogenase LDH: Trong máu người nhiễm ký sinh trùng sốt rét sở hữu kháng nguyên của ký sinh trùng sốt rét, lúc xúc tiếp với que thử có gắn kháng thể đặc hiệu mang kháng nguyên sẽ cho kết quả.
Thử nghiệm này có điểm tốt là phát hiện được cả 4 chủng loại ký sinh trùng sốt rét Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium malariae và Plasmodium ovale gây bệnh ở người.
Trên que thử mang một vạch kháng thể đơn dòng kháng huyết thanh người khiến một vạch kháng thể đơn mẫu đặc hiệu với ký sinh trùng sốt rét dương tính có Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium malariae, Plasmodium ovale và một vạch kháng thể đặc hiệu riêng đối với Plasmodium falciparum.
Ngoài ra, để nghiên cứu về đặc tính kháng thuốc cũng như để phân biệt sốt rét tái phát hay tái nhiễm, người ta dùng công nghệ khuếch đại chuỗi DNA hay còn gọi là khoa học PCR. Ngoài ra, kỹ thuật này đòi hỏi thiết bị đắt tiền và nhân lực sở hữu tay nghề cao, cho tới hiện tại chỉ có vài cơ sở vật chất y tế tuyến trên mới thực hiện được.